Logo Natuurstad en Rotterdam

De voorbereidende activiteit in de klas (Leraar)

Doel
Ter voorbereiding op de gfe+t gastles van Gemeente Rotterdam in samenwerking met Stichting Natuurstad Rotterdam kunt u met de klas een proefopstelling gaan maken met een aantal verschillende groente- en fruit resten. Hierbij kunnen de leerlingen het natuurlijke afbraakproces observeren. Begin deze voorbereidende activiteit minimaal 2 weken voordat de gastles ‘Op reismet de Radijs De reis van de Radijs’ gepland is.

Benodigdheden

Kringgesprek
U kunt een klassengesprek houden over het beschimmelen van voedsel. Ieder kind heeft weleens een boterham te lang in zijn tas laten zitten. Je kunt voor dit gesprek ook een beschimmeld stuk fruit of groente meenemen.

Vragen die er tijdens het klassengesprek gesteld kunnen worden:

Wat gebeurt er als je het beschimmelde voedsel nog langer laat liggen?
Hierbij kunnen de volgende zaken aan bod komen:

Bespreek met de leerlingen wanneer het voedsel het snelst afgebroken wordt door schimmels en bacteriën of andere kleine beestjes. Hier kunnen de volgende groeifactoren aan de orde komen:

Inzetten experiment instructies

Plaats de drie potjes op een goede plek in de klas, liefst uit de zon en doe in elke potje een stuk vergankelijk groente of fruit.

Voor verdere verdieping kunt u een experimenteel karakter toevoegen door twee verschillende omstandigheden te creëren met behulp van de groeifactoren onder extra doorzichtige potjes. Denk bijvoorbeeld aan de experimentele mogelijkheden:

  1. Vochtigheidsgraad binnen het potje.
  2. Wel/niet aanwezig zijn van zuurstof (aeroob/anaeroob). Een anaerobe situatie kan gecreëerd worden door een waxinelichtje onder het potje aan te zetten tot deze vanzelf uitdooft. Het zuurstof in de lucht is hiermee verbruikt.
  3. Wel of geen licht bij het potje. Hierbij kan een potje in de kast gezet worden en de andere op een lichtere locatie.
  4. Hoge en lage temperaturen. Hierbij kan een potje in de koelkast gezet worden en de andere bijvoorbeeld naast de kachel of in het leslokaal.

Observatie
Laat de leerlingen de verschillende potjes over de tijd bekijken. Om dit goed te kunnen doen maken de leerlingen een foto op dag 1 van het experiment (de nulmeting). Vervolgens laat u de leerlingen minimaal 3x per week een foto maken van de drie verschillende potjes. Deze foto’s kunnen ze na (ruim) 2 weken achter elkaar plakken om een stop-motion te maken. Hiermee krijgen ze een goed inzicht in de afbraak en veranderingen van de groente en fruit tijdens deze periode. Hoe meer foto’s er worden gemaakt hoe gedetailleerder de stop-motion zal worden.

Hier kun je een stop-motion animatie instructievideo bekijken van de Klokhuis Masterclass:
https://www.youtube.com/watch?v=Ws98dgPP3BI

Om de leerlingen het verteringsproces van de drie potjes nog beter te laten bekijken kunt u ze ook een opdracht geven om de inhoud van de potjes te tekenen. Dit zou bijvoorbeeld 1x per week gedaan kunnen worden. Om niet de hele klas naast de 3 potjes te laten staan kunt u er ook voor kiezen om ze eerst een goede foto te laten maken waarna ze deze gaan nateken. Je kunt ook elke dag een ander groepje de opdracht geven om te tekenen. Let op dat de tekeningen zoveel mogelijk van dezelfde kant gemaakt worden. Tip: Zet een pijl op het bordje als kijkrichting voor de tekening (geldt ook voor de foto’s). Voor extra details kunnen ze naar het potje toelopen en met een loep/vergrootglas de blaadjes, bananenschil of het klokkenhuis van dichtbij bekijken.

Achtergrondinformatie
Hoewel u er dus vanuit kunt gaan dat de bananenschil die u twee jaar geleden in de natuur liet liggen er nu nog steeds ligt, is het niet zo dat een bananenschil altijd weg is binnen 2 jaar. Dit kan ook langer duren, of juist korter. Hoelang het precies duurt is afhankelijk van verschillende factoren. Zo speelt de grondsoort een rol. Wie bijvoorbeeld een schil laat liggen op een stuk zandgrond, kan erop rekenen dat het afbreken langer zal duren. In zandgrond zitten namelijk relatief weinig bacteriën en schimmels die de schil kunnen verteren. Als de zandgrond zich bevindt op een koele plek waar weinig zon komt, zal de afbraak nog langzamer gaan. Warme, vochtige en zonnige omstandigheden zorgen immers voor een snellere afbraak. Daarnaast is ook de grote van de schil of klokhuis van invloed. Zo breken kleine stukje mandarijnenschil sneller af dan 1 grote schil.

Waarom verteert het nu sneller als je het kleiner knipt? Juist, oppervlakte vergroting en dus kunnen er meer bacteriën en andere organisme tegelijk aan de maaltijd.

Tips en links

Verwerkingsopdracht: Radijs Recept (Leraar)

Doel
De leerlingen kunnen 6-8 weken na het planten van het radijszaadje de radijs gaan oogsten. Laat de leerlingen de gegroeide radijs mee naar school nemen en maak samen een radijsrecept: Toastjes met radijs. De kringloop is nu gesloten.

Benodigdheden

Laat de leerlingen hun radijsje in kleine plakjes snijden en geef ieder kind een sneetje stokbrood of een toastje. Ze kunnen het toastje eerst besmeren met (kruiden)boter alvorens ze het garneren met de plakjes radijs, een druppeltje citroensap, snufje peper en een scheutje azijn. Eet smakelijk!

Bestanden bij dit materiaal:

Handleiding Reis van de Radijs voor groep 6 en 7.pdf

Afbeeldingen:

[sluiten]